MenuPorcelana chińska, angielska czy rosyjska - co wybrać?
Spis treści
Serwis obiadowy z porcelany to marzenie niejednej pani domu. Porcelana, to surowiec nie tylko wysmakowany estetycznie, trwały i prestiżowy, ale także działający na wyobraźnię: zastawy stołowe z porcelany często przechodzą z pokolenia na pokolenie, a każda rysa czy uszczerbek przydają tylko poszczególnym ich elementom emocjonalnej wartości. Ale przecież i materialna wartość porcelany bywa znaczna...
Czym charaktekryzuje się porcelana chińska?
Porcelana chińska produkowana jest na obszarze dzisiejszych Chin od 4 tysięcy lat, a w sposób zorganizowany od czasów Wschodniej Dynastii Han (25-220 n.e). Znamy cztery jej odmiany - doucai, wucai, „rodzinę różaną” i porcelanę emaliowaną.
Chińska porcelana doucai sięga korzeniami do okresu cesarza Chenghua z dynastii Ming. Zanim naczynie trafi do pieca pierwszy raz, pokrywane jest niebiesko- białą bazą. Po wypaleniu niebieskie kontury rysunków wypełniane są farbą w różnych kolorach i naczynia raz jeszcze wypalane są w temperaturze około 800 stopni Celsjusza.
Porcelana wucai (termin oznacza "pięć kolorów") powstaje poprzez wypalanie już poprzednio wypalonej białej podstawy.
Maluje się ją pięcioma kolorami - czerwonym, żółtym, zielonym, niebieskim i fioletowym. Wucai powstawała za czasów dynastii Ming i Quing. Obie odmiany - doucai i wucai - określa się mianem ygcai (dosłownie "twardy kolor"), bo mają bardzo nasycone kolory. Natomiast w grupie ruancai (dosłownie "miękki kolor") odnajdziemy "porcelanę z rodziny różanej" oraz emaliowaną.
Nazwa "rodzina różana" powstała dopiero w XIX wieki i zawdzięczamy ją Albertowi Jacquemartowi, Chińczycy określali ten rodzaj porcelany mianem fencai ("kolory pudrowe") lub yangcai ("kolory obce") - obce, bo charakterystyczna różowa emalia sprowadzana była spoza Chin. Najpierw wypalano matowe szkło, na którym tworzyła się nieprzejrzysta biała emalia, a potem zdobioną ją tradycyjnymi technikami malarskimi.
Charakterystyka porcelany angielskiej
W wielu europejskich krajach przez wieki próbowano odtworzyć chińską technologię produkcji porcelany, niestety bez sukcesu. Nawet przywiezione z Chin na początku XVI wieku próbki kaolinu, kluczowego materiału do produkcji porcelany, nie pomogły europejskim alchemikom.
Technologia i kompozycja surowców były nadal dla nich niezrozumiałe. Niezliczone ilości prób podejmowanych w kolejnych latach przynosiły kolejne porażki, aż do roku 1708, kiedy to w niemieckiej Saksonii, Waltherowi von Tschirnhaus udało się wyprodukować twardy, biały i półprzejrzysty rodzaj porcelany, wykorzystującej kombinację kaolinu i alabastru.
W 1712 roku sekrety produkcji porcelany chińskiej zostały ujawnione Europie przez Jezuitę Ojca Francoisa Xaviera d'Entrecolles, który po latach przebywania w Chinach swoje spostrzeżenia i zdobytą wiedzę opisał w pracy "Lettres édifiantes et curieuses de Chine par des missionnaires jésuites". W ten sposób sekret przestał być sekretem, a jego ujawnienie otworzyło europejskim producentom drogę do własnej produkcji.
Od tego czasu w dziedzinie produkcji porcelany nastąpił jeszcze jeden ważny przełom. Było nim opracowanie technologii produkcji porcelany kostnej, która w składzie, oprócz kaolinu i skalenia, wykorzystuje mączkę kostną. Miało to miejsce w Wielkiej Brytanii w 1748 roku w manufakturze Josiah’a Spode’a.
Porcelana angielska była początkowo traktowana jako tańszy odpowiednik chińskiej, ale było to w czasie, kiedy w Europie nie potrafiono jeszcze wyprodukować klasycznej porcelany. W rzeczywistości porcelana bone china jest znacznie trudniejsza i droższa w produkcji, wymaga też lepszego surowca niż klasyczna porcelana.
Bone china czyli porcelana z domieszką popiołu z kości zwierząt jest wyjątkowo biała, przejrzysta i lekka. Manufaktura Spode funkcjonuje do dzisiaj, a jej porcelanowe wyroby trafiają na brytyjski dwór.
Porcelana bone china jest odporna na wyszczerbienia, uszkodzenia mechaniczne i defekty mimo, że jest relatywnie cienka, wręcz lekko przejrzysta. Ładna, czysta biel oraz trwałość złoconych zdobień zapewniają jej piękny wygląd przez długie lata. Współcześnie porcelana bone china nie jest już tylko domeną angielskich manufaktur
Technologia jej produkcji, podobnie jak technologia produkcji klasycznej porcelany pochodzącej z Chin rozpowszechniła się na całym świecie i obecnie największym producentem wyrobów z porcelany kostnej bone china są Chiny.
Porcelana chińska, angielska i rosyjska - jak rozpoznać?
Obok porcelany chińskiej i angielskiej, warto wspomnieć też o porcelanie rosyjskiej. Rosyjska bone china produkowana jest w fabryce Łomonosowa - kiedyś: Imperialnej/Imperatorskiej Fabryce Porcelany - i wciąż zdobiona jest ręcznie.
Naczynia stołowe porcelanowe to przedmiot pożądania kolekcjonerów, ale także zwykłych zjadaczy chleba. O ile ci pierwsi potrafią ocenić autentyczność i wartość porcelanowych precjozów na postawie sygnatur i znaków na spodzie wyrobów, motywów ozdobnych oraz ewentualnych wad, o tyle laikom pozostaje ocena mniej wyrafinowana.
Prawdziwa porcelana przepuszcza światło a uderzona łyżeczką wydaje charakterystyczny melodyjny dźwięk. Oczywiście najbezpieczniej kupować porcelanowe zestawy obiadowe albo serwisy kawowe w dobrych sklepach, w których nie ma ryzyka oszustwa.
Która porcelana na jakie okazje?
Wyroby z porcelany bone china do dziś urzekają swoją jakością i z powodzeniem zaspokajają najwybredniejsze gusta użytkowników i kolekcjonerów. Bone china jest droga, ale nie na tyle, aby nie mogła służyć do codziennego użytku.
Kupując serwis obiadowy z porcelany bone china warto się upewnić w sklepie jaki procent popiołu kostnego zawiera dany wyrób. Dobrej jakości bone china powinna zawierać nawet ponad 40% popiołu kostnego, wtedy naczynia są cienkie, lekkie i lekko przejrzyste.
Jeśli chcemy kupić zestaw obiadowy z porcelany i używać go na co dzień, a porcelan bone china wykracza poza nasze możliwości finansowe, dobrze wybrać porcelanę podstawową (basic porcelain) czyli tę o podstawowym składzie materiałowym albo porcelanę wzmocnioną (fine china, durable porcelain).